Giá cá tra xuống thấp kỷ lục: 18.000 đồng/kg, có nơi chỉ 15.000 đồng/kg, khiến người nuôi lỗ nặng. Nếu tiếp tục giữ cá, chi phí cho thức ăn sẽ tăng gấp đôi trong khi cỡ của cá đã đến kỳ thu hoạch. Thị trường xuất khẩu (XK) thu hẹp, giá thức ăn tăng cao, thiếu vốn sản xuất là những khó khăn lớn nhất đã và đang đe dọa sự phát triển của một trong những ngành hàng XK chủ lực của Việt Nam.
Hiệp hội Chế biến và XK Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết năm 2012 là năm khó khăn nhất đối với ngành XK cá tra, bởi EU - thị trường XK chủ lực - giảm tới 12% trong 5 tháng đầu năm. Mặc dù có rất nhiều lời chào hàng từ các doanh nghiệp (DN) XK của Việt Nam, nhưng tỷ lệ nhận lời mua hàng từ các nhà nhập khẩu (NK) đã giảm rất nhiều. Giá XK cá tra giảm liên tục khiến giá bán trong nước rớt thê thảm.
Bí bách thị trường
So với thời điểm các năm 2010 và 2011, người nuôi cá tra năm 2012 đối mặt với nhiều thách thức nhất từ biến động giá XK và thế bí thị trường. Trong thời gian dài, các DN XK Việt Nam hướng trọng tâm vào các thị trường EU, sức mua thị trường này giảm sút khiến nhiều DN không thể duy trì được đơn hàng, khả năng mua và tìm kiếm đối tác.
Cá tra cũng gặp phải khá nhiều trở ngại gia nhập thị trường do ma trận hàng rào bảo hộ được đặt ra để bảo vệ nghề nuôi cá da trơn của Mỹ cũng như chính sách bảo vệ thị trường lẫn người tiêu dùng của Nhật Bản, Ấn Độ. Thị trường Trung Đông cũng chỉ còn các nhà NK lớn duy trì sức mua, còn các DN nhỏ, lẻ đã cắt hết.
VASEP ước tính vụ cá năm nay, sản lượng cá tra năm 2012 của vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) sẽ cao hơn năm 2011, nhưng triển vọng XK lại kém sáng sủa hơn khi hầu hết DN lớn nhỏ đều thiếu hợp đồng. Giá cá tra giảm mạnh, nhưng DN không có vốn để thu mua, chế biến vì vốn ngân hàng vẫn ngặt nghèo trong khi đơn hàng ngày càng ít ỏi, đặc biệt là DN chế biến nhỏ.
Trong khối EU, Đức là thị trường có mức giảm NK cá tra mạnh nhất từ Việt Nam, giảm tới 25%. Từ khoảng 5 năm nay, giá trị XK cá tra sang Đức đều đạt trên 65 triệu USD/năm. Chỉ tính 4 tháng đầu năm 2012, XK cá tra Việt Nam sang Đức giảm 41,5% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 18,556 triệu USD. Tính chung cả 5 tháng đầu năm 2012, XK cá tra sang Mỹ vẫn tăng trưởng dương nhưng mức tăng thấp hơn so với cùng kỳ năm 2011.
Số liệu của Hải quan Việt Nam cho thấy, giá trị XK cá tra sang Mỹ 5 tháng đầu năm đạt 146,1 triệu USD, tăng gần 40%, nhưng thấp hơn so với mức tăng 98% của cùng kỳ năm ngoái. Giá XK cá tra sang thị trường này đang có xu hướng giảm, một phần nguyên nhân do xu hướng giảm giá chung của một số loài cá nước ngọt. Hiện chỉ có hơn một nửa người tiêu dùng Mỹ vẫn duy trì được mức tiêu thụ thủy sản tương đương với giai đoạn trước suy thoái kinh tế.
Dù không có số liệu chính thức về sản lượng cá tra thu hoạch trong 5 tháng đầu năm, nhưng theo VASEP, mức sản lượng từ 3 tháng đến 5 tháng đầu năm 2012 tăng tương đối cao so với năm 2011. Nhưng kim ngạch XK 5 tháng đầu năm chỉ tăng 7,1% so với cùng kỳ năm 2011, đạt 719 triệu USD. Rất khó để đạt kim ngạch XK 2 tỷ USD như mục tiêu đề ra.
Do giá cá tra xuống thấp nên các DN Việt Nam thi nhau chào hàng quốc tế với mức giá thấp. Đây là một trong những rủi ro lớn nếu gặp phải những đối tác thương mại cố tình áp dụng các biện pháp phòng vệ, điều tra chống bán phá giá. Chính vì vậy, trong thời gian tới, VASEP khuyến cáo các DN nên đa dạng hóa thị trường, đặc biệt hướng vào các thị trường gần như ASEAN hoặc chú trọng chuyên sâu vào giá trị sản phẩm thông qua phát triển hàng có giá trị gia tăng cao.
Doanh nghiệp... làm liều?
Theo VASEP, hiện mức giá sàn vẫn là một giải pháp có thể khống chế được việc các DN bán phá giá. Nhưng năm nay, VASEP đang nghiên cứu cách làm quyết liệt và hiệu quả hơn, trong đó phải có sự tham gia của Nhà nước. Cụ thể, sẽ không còn 2 mức giá sàn cho cá tra thịt trắng và cá thịt vàng nữa, mà để dễ quản lý, sẽ chỉ thống nhất còn một mức chung là 2,7 - 2,8 USD/kg. Nếu DN nào bán dưới mức giá này sẽ bị phạt 40cent/kg.
Để cứu DN và người nuôi cá, tại Hội nghị sơ kết sản xuất và tiêu thụ cá tra của Bộ NN&PTNT tổ chức tại Đồng Tháp vừa qua, ông Trương Đình Hòe - Tổng Thư ký VASEP, cho biết VASEP đang đề xuất Chính phủ một chương trình thu mua tạm trữ 100.000 tấn cá tra trong dân. Trong đó, những DN tham gia thu mua sẽ được hỗ trợ lãi suất 0% trong vòng 4 tháng và mức giá thu mua tối thiểu phải là 24.000 đồng/kg, bởi giá thành hiện nay đã là 22.000 - 23.000 đồng/kg.
Theo Ts. Nguyễn Hữu Dũng - Phó Chủ tịch Vasep: "Bên cạnh khó khăn về vốn, các DN không mua hàng tạm trữ như trước vì khách hàng của họ cũng chỉ ký hợp đồng ngắn hạn. Niềm tin thị trường, sức mua suy giảm khiến các hợp đồng ngày càng ít đi. Trong lúc này cần tính đến bài toán đa dạng hóa thị trường, hướng vào các thị trường tiềm năng, lợi thế như ASEAN, châu Phi và đa dạng hóa sản phẩm bằng cách nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm".
Theo thuongmai.vn
Đăng nhập
