Gần đây, sự gia tăng quá mạnh nhập khẩu hàng tiêu dùng trong bối cảnh Việt Nam đang mất cân bằng cán cân thương mại càng làm dấy lên mối lo ngại về cách thức giải quyết bài toán nhập siêu. Trong đó, phần lớn hàng tiêu dùng nhập khẩu là hàng Trung Quốc qua đường chính ngạch và tiểu ngạch, với tốc độ tăng trưởng về kim ngạch trong ba năm qua là 54%.
Theo một báo cáo chính thức của tổng cục Hải quan, nhập khẩu hàng tiêu dùng của cả nước trong tháng 1 vừa qua là 580 triệu USD, chiếm tỷ trọng 7,3% tổng kim ngạch nhập khẩu (cả năm 2010 nhập 5,68 tỉ USD, chiếm tỷ trọng 6,7%). Nhưng đây là mức gia tăng đột biến nên nó có nguy cơ làm gia tăng gánh nặng nhập siêu.
Bốn nhóm hàng chính
Chỉ riêng bốn nhóm mặt hàng xe hơi nguyên chiếc, điện thoại di động, thiết bị điện và thực phẩm đã chiếm trên 51% kim ngạch hàng tiêu dùng nhập khẩu. Theo thống kê của tổng cục Hải quan, từ trước tới nay, xe hơi nguyên chiếc chín chỗ ngồi trở xuống vẫn được xem như một trong những mặt hàng xa xỉ, góp phần không nhỏ trong nhập siêu. Theo thống kê, mặt hàng này mới đứng hàng thứ tư trong nhóm hàng tiêu dùng với kim ngạch nhập khẩu giai đoạn 2008 – 2010 lần lượt là 368 triệu USD, 499 triệu USD và 401 triệu USD.
Qua mặt xe hơi là các mặt hàng máy móc thiết bị điện sử dụng trong gia đình; điện thoại di động, sữa và các sản phẩm từ sữa, trứng chim, gia cầm, các sản phẩm động vật khác. Theo một quan chức bộ Tài chính, các mặt hàng: trứng chim, trứng gia cầm, dầu mỡ động thực vật... nhập khẩu gây lo ngại mới vì trước nay, Việt Nam ít nhập khẩu các mặt hàng này khi trong nước sản xuất được khá tốt.
Còn kim ngạch nhập khẩu mặt hàng điện thoại di động cũng rất đáng báo động. Thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, năm 2009, đã có gần 1,4 tỉ USD bỏ ra nhập khẩu điện thoại di động thì đến năm 2010, tuy giảm nhưng vẫn ở con số đáng kể là 1 tỉ USD. Kim ngạch nhập khẩu hàng điện tử cao cấp sử dụng trong gia đình cũng rất cao và tăng nhanh, với kim ngạch nhập khẩu lần lượt trong ba năm qua là 688 triệu USD, 881 triệu USD và 1,03 tỉ USD. Các mặt hàng chủ yếu là nồi cơm điện, máy hút bụi, tủ lạnh, tivi, bếp từ.
Khi thu nhập tăng thì dải sản phẩm tiêu thụ được mở rộng theo hướng cao cấp là điều dễ hiểu. Điều đáng nói là mức độ gia tăng nhanh của hàng tiêu dùng nhập khẩu. Trong bối cảnh kinh tế đang hồi phục như năm 2010, trên 530 triệu USD chi cho nhập sữa, trứng gia cầm, sản phẩm từ sữa và thịt, trong đó có 103 triệu USD nhập khẩu thịt và phụ phẩm dạng thịt ăn là điều đáng bàn. Các loại giấm ăn, đồ uống… tưởng giá trị thấp nhưng nhập khẩu năm 2010 cũng hết 65 triệu USD.
Hàng Trung Quốc dẫn đầu
Trong bốn nước dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu hàng tiêu dùng sang Việt Nam, đứng đầu là Trung Quốc, kế tiếp là Thái Lan, Malaysia, Hàn Quốc. Trong mười thị trường nhập khẩu lớn nhất, chiếm trên 82% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng tiêu dùng của Việt Nam thì chỉ có Mỹ và New Zealand là hai nước không thuộc châu Á. Riêng nhập hàng tiêu dùng trong năm 2010 từ Trung Quốc chiếm 1,85 tỉ USD, tương đương 32, 6% tổng kim ngạch nhập hàng tiêu dùng của cả năm 2010. Sau ba năm kể từ năm 2008, kim ngạch nhập khẩu hàng tiêu dùng từ Trung Quốc đã tăng 54%.
Biểu thống kê hàng nhập khẩu của tổng cục Hải quan cho thấy, các mặt hàng tiêu dùng nhập nhiều từ Trung Quốc chủ yếu là điện thoại di động, băng đĩa nhạc, thiết bị điện gia đình, hoa quả, rau… Một con số đáng chú ý là có 82 triệu USD được chi ra để nhập các loại quả; 69 triệu USD nhập khẩu các mặt hàng rau trồng ở Trung Quốc. Trước đó, năm 2009, nhập khẩu một số mặt hàng nông sản như hành, tỏi, nấm... từ Trung Quốc là 65 triệu USD; còn các loại quả như cam, táo, lê... cũng nhập khoảng 100 triệu USD, tăng 34% so với năm 2008.
Trong phạm vi bài viết nay, không phân tích sâu về nhập khẩu hàng máy móc thiết bị với con số rất lớn từ Trung Quốc là 4,47 tỉ USD (trong đó có 2,27 tỉ USD nhập để kinh doanh và 2 tỉ USD nhập để đầu tư).
Việc phải nhập khẩu nhiều hàng tiêu dùng từ Trung Quốc là dễ hiểu do khoảng cách địa lý, do tính chất cơ cấu hàng hoá của Trung Quốc cũng phù hợp với yêu cầu của người tiêu dùng Việt Nam. Bài toán đặt ra cho các doanh nghiệp trong nước là trong số sản phẩm nhập khẩu có không ít sản phẩm trong nước có thể sản xuất được. Trong một văn bản mới đây báo cáo Chính phủ, tổng cục Hải quan đã đề nghị cần có các giải pháp tăng cường kiểm tra các mặt hàng nông sản, may mặc về mức độ đảm bảo vệ sinh, an toàn và kiểm soát chặt chẽ, quyết liệt tình trạng buôn lậu ở các tỉnh phía Bắc.
Theo SGTT
Đăng nhập
