Trên con đường tái cấu trúc, các tổ chức tín dụng không đi
một mình. Chính phủ đã giao Bộ Tài chính xây dựng Đề án tái cấu trúc doanh
nghiệp nhà nước (DNNN) và yêu cầu thực hiện ngay từ đầu năm 2012 này.
Sẽ lập Tổng cục Quản lý, Giám sát tài chính doanh nghiệp
Theo Bộ Tài chính, ngay trong quí 1-2012, các tập đoàn kinh
tế, tổng công ty 91 phải trình Thủ tướng Chính phủ; tổng công ty 90 và DNNN
phải trình bộ quản lý ngành, ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố phương án tái cơ
cấu của mình để được phê duyệt và triển khai thực hiện.
Đáng chú ý, trong chủ trương tái cấu trúc DNNN lần này, Chính
phủ yêu cầu dừng việc thành lập các tập đoàn kinh tế nhà nước mang tính hành
chính, chỉ phê duyệt thành lập với đề án có tính khả thi cao, do yêu cầu bắt
buộc để sắp xếp lại các DNNN hiện có, hoặc ở một số lĩnh vực ngành nghề mới mà
Nhà nước cần nắm giữ 100% vốn điều lệ hay giữ cổ phần chi phối (như điện hạt
nhân, sổ xố điện toán và trò chơi có thưởng).
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng được giao xây dựng, trình Thủ
tướng đề án thành lập Tổng cục Quản lý, Giám sát tài chính doanh nghiệp. Tổng
cục này sẽ trực thuộc Bộ Tài chính, làm đầu mối chính giám sát, đánh giá hiệu
quả sản xuất, kinh doanh của DNNN, kể cả các tập đoàn, tổng công ty, đồng thời
tiếp tục nâng cao năng lực của Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước
(SCIC).
Bộ Tài chính cũng đang xây dựng nghị định về giám sát tài
chính và đánh giá hiệu quả hoạt động đối với DNNN, xác lập và khống chế các tỷ
trọng tài chính nhằm đảm bảo an toàn tài chính cho các tập đoàn theo từng nhóm
ngành, nghề, trong đó giới hạn cụ thể tỷ lệ nợ vay trên vốn chủ sở hữu.
Chính phủ cho biết, tinh thần chủ đạo của đề án này là tiếp
tục đẩy mạnh cổ phần hóa DNNN theo hướng giảm tỷ lệ sở hữu nhà nước tại doanh
nghiệp, xây dựng cơ chế thu hút mạnh các nhà đầu tư chiến lược trong và ngoài
nước, giảm thiểu các nhà đầu tư chiến lược là DNNN và khuyến khích người lao
động tham gia mua cổ phần tại doanh nghiệp, đồng thời khuyến khích các hoạt
động mua bán nợ giữa các DNNN, ngân hàng thương mại và công ty mua bán nợ
(DATC).
Cũng theo tinh thần của đề án, Chính phủ sẽ chấm dứt tình
trạng các tập đoàn, tổng công ty đầu tư ra ngoài ngành, lĩnh vực sản xuất, kinh
doanh chính trước năm 2015, đồng thời “nghiêm cấm các tập đoàn, tổng công ty
phi tài chính đầu tư vào các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo
hiểm và bất động sản”.
Liên quan đến quản trị doanh nghiệp, từ năm 2012, các tập
đoàn, tổng công ty phải lập và công bố báo cáo tài chính hợp nhất theo chuẩn
mực, chế độ kế toán Việt Nam. Các DNNN phải có ban kiểm soát nội bộ bao gồm các
thành viên độc lập đủ năng lực, không kiêm nhiệm, phải xây dựng cơ chế thuê
tổng giám đốc, thành viên hội đồng quản trị và hội đồng thành viên. Quy chế
công bố các báo cáo tài chính, thông tin tài chính, kinh doanh và thông tin
điều hành của tập đoàn, tổng công ty phải theo tiêu chuẩn như các công ty niêm
yết.
Bốn nhóm và bốn bước
Trong năm 2011, Bộ Tài chính đã xây dựng đề án khung tái cấu
trúc DNNN và đề án chi tiết đang được hoàn tất với bốn bước. Bước một, phê
duyệt và giao triển khai thực hiện phương án tái cơ cấu từng tập đoàn, tổng
công ty. Bước hai, xây dựng các phương án sắp xếp, đổi mới, cổ phần hóa DNNN
của các bộ, ngành, địa phương. Bước ba sẽ là việc thực hiện lộ trình tái cấu
trúc DNNN theo các giai đoạn: từ năm 2012-2015 sẽ cơ cấu xong nợ của các DNNN,
cổ phần hóa xong đối với những DNNN được duyệt, hoàn thiện thể chế quản lý
DNNN, tăng cường năng lực quản trị DNNN. Năm 2015 sẽ hoàn thành việc thoái vốn
tại các tập đoàn, tổng công ty. Bước bốn, từ năm 2015-2020 sẽ tiếp tục sắp xếp
lại, cổ phần hóa các tập đoàn, tổng công ty và các DNNN thuộc các bộ, ngành,
địa phương.
Bộ Tài chính cũng phân loại DNNN thành bốn nhóm. Nhóm 1 gồm
các doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ hoạt động trong các
ngành, lĩnh vực như quốc phòng, an ninh, hệ thống cơ sở hạ tầng then chốt, các
ngành độc quyền mà Nhà nước cần kiểm soát. Nhóm này sẽ được tái cấu trúc về
chiến lược, mô hình tổ chức, quản trị nội bộ, tái cấu trúc tài chính, nhân sự
để nâng cao hiệu quả.
Nhóm 2 gồm các doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ cổ phần chi
phối tuyệt đối, có quyền quyết định các vấn đề quan trọng (trên 75% vốn điều
lệ), hoạt động trong các ngành, lĩnh vực sản xuất, cung cấp các sản phẩm dịch
vụ công ích, bảo đảm nhu cầu thiết yếu cho phát triển sản xuất và nâng cao đời
sống của đồng bào dân tộc ở miền núi...
Nhóm 3 gồm các doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ cổ phần chi
phối (trên 65% vốn điều lệ) gồm những công ty quy mô lớn, có đóng góp lớn cho
ngân sách, đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ mũi nhọn, công nghệ cao và có
vai trò đảm bảo các cân đối lớn cho nền kinh tế, bình ổn thị trường. Nhóm 2 và
nhóm 3 sẽ được tái cấu trúc trước cổ phần hóa, cổ phần hóa, và tiếp tục tái cấu
trúc sau cổ phần hóa.
Nhóm 4 gồm các doanh nghiệp mà Nhà nước không cần nắm giữ cổ
phần chi phối hoặc không nắm giữ cổ phần hoạt động kinh doanh thuần túy. Các
doanh nghiệp thuộc nhóm 4 sẽ được đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn nhà
nước.
“Việc cơ cấu lại hệ thống ngân hàng không thể thành công nếu
không đồng bộ với cơ cấu lại đầu tư công và các tập đoàn, tổng công ty nhà
nước”, TS. Vũ Đình Ánh đồng tình với chủ trương này. Tại Hội nghị về Tái cơ cấu
ngân hàng do Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia chủ trì diễn ra tại Hà Nội
trong tháng 1-2011, ông nói: “Một mặt, vốn đầu tư của các DNNN hiện chiếm trên
20% đầu tư công và các DNNN cũng chiếm trên 30% tổng tín dụng, đó là chưa kể
các DNNN cũng đồng thời là khách hàng chủ yếu của tín dụng nhà nước thông qua
VDB (Ngân hàng Phát triển Việt Nam) với qui mô tới hàng trăm ngàn tỉ đồng. Vì
vậy, cơ cấu lại hệ thống ngân hàng không thể tách rời với cơ cấu lại đầu tư
công và các DNNN. Mặt khác, nhiều tập đoàn, tổng công ty nhà nước đã tham gia
đầu tư cả trực tiếp và gián tiếp ra ngoài ngành vào ngân hàng, chứng khoán, bất
động sản… nên việc cơ cấu lại hệ thống ngân hàng không thể thực hiện thành công
nếu không đồng bộ với cơ cấu lại các tập đoàn, tổng công ty nhà nước”.
Cũng tại hội thảo trên, ông Phạm Bảo Khánh - Bảo hiểm tiền
gửi Việt Nam, đã phân tích việc tái cấu trúc hệ thống ngân hàng của Trung Quốc
và rút ra một số kinh nghiệm cho Việt Nam. Ông cho rằng, tái cấu trúc doanh
nghiệp gặp nhiều có khăn, tốn thời gian để xử lý hơn tái cấu trúc ngân hàng.
Những hạn chế của luật pháp như thiếu các quy định phù hợp về thanh lý tài sản,
luật phá sản… sẽ là trở ngại trong quá trình này. Do vậy cần kết hợp các biện
pháp tài chính với những cải cách về các quy định và luật pháp, đặc biệt, cải
cách về quản trị trong ngân hàng và doanh nghiệp.
Ông Khánh cũng cho rằng Chính phủ nên làm rõ việc phân bổ chi
phí tái cấu trúc, đặc biệt là tái cấu trúc ngân hàng và cam kết cung cấp các
nguồn lực tài chính cần thiết. Nếu chi phí phân bổ không được làm rõ, việc tái
cấu trúc tiếp tục bị trì hoãn do thiếu kinh phí cuối cùng sẽ dẫn đến gánh nặng
tài chính lớn hơn.
Theo INFOTV
Đăng nhập
.jpg)
