Mục tiêu, nguyên tắc xây dựng và thực hiện của lộ trình nhằm tăng cường liên kết sản xuất và tiêu thụ thóc, gạo; góp phần thực hiện định hướng tái cơ cấu ngành nông nghiệp, gắn hoạt động chế biến, kinh doanh, tiêu thụ, XK gạo của thương nhân với hoạt động sản xuất lúa của nông dân; góp phần nâng cao chất lượng, giá trị thóc, gạo hàng hóa, nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh và sức cạnh tranh của đội ngũ thương nhân kinh doanh XK gạo.
Nhà nước có nhiệm vụ định hướng, khuyến khích xây dựng vùng nguyên liệu đồng thời có chính sách ưu đãi để tạo động lực thúc đẩy mở rộng quy mô vùng nguyên liệu. Chia sẻ rủi ro và hài hòa lợi ích giữa thương nhân và nông dân, gắn kết lợi ích với trách nhiệm của các bên trong quan hệ liên kết. Về phía thương nhân phải có trách nhiệm tích cực, chủ động và ưu tiên các nguồn lực để thực hiện lộ trình.
Theo đó, thương nhân sẽ có 3 phương thức xây dựng vùng nguyên liệu: Xây dựng dự án hoặc phương án cánh đồng lớn; Không xây dựng dự án hoặc phương án cánh đồng lớn mà chỉ ký hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ lúa, gạo với hộ nông dân hoặc đại diện của nông dân trồng lúa theo quy định tại lộ trình này; Xây dựng vùng nguyên liệu thuộc quyền quản lý, sử dụng của thương nhân trên diện tích đất sản xuất lúa được Nhà nước giao, cho thuê, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất hoặc cho thuê đất của các hộ gia đình, tổ chức, cá nhân để sản xuất lúa theo quy định của pháp luật về đất đai.
Việc xây dựng vùng nguyên liệu phải được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt hoặc xác nhận. Quy mô tối thiểu ban đầu và lộ trình tối thiểu tăng dần vùng nguyên liệu của thương nhân giai đoạn 2015-2020 được xác định dựa trên thành tích XK gạo từ 2011-2013.
Cụ thể, thương nhân có thành tích XK gạo dưới 50.000 tấn/năm quy mô vùng nguyên liệu năm đầu là 500ha, từ năm thứ 2 trở đi tăng thêm 300ha/năm; Thương nhân XK từ 50.000 đến dưới 100.000 tấn gạo/năm, năm đầu làm 800ha, những năm sau tăng thêm 500ha/năm; thương nhân XK từ trên 100.000 đến dưới 200.000 tấn/năm, năm đầu làm 1.200ha, những năm sau mỗi năm tăng thêm 800 ha; Thương nhân XK trên 200.000 tấn/năm, năm đầu làm 2.000ha, những năm sau mỗi năm tăng thêm 1.500ha.
Khuyến khích thương nhân đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu ổn định trong tất cả các vụ sản xuất chính trong năm và đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu lớn hơn mức tối thiểu.
Với thương nhân mới tham gia XK gạo, chưa có thành tích XK thì thực hiện giống như thương nhân XK dưới 50.000 tấn gạo/năm. Thành tích XK gạo trong 3 năm đầu của thương nhân mới tham gia XK gạo sẽ là cơ sở để Bộ Công Thương xem xét, xác định lại quy mô vùng nguyên liệu của thương nhân.
Thương nhân có trách nhiệm xây dựng vùng nguyên liệu trong các vụ sản xuất chính trong năm, diện tích vùng nguyên liệu mỗi vụ không ít hơn 1/4 tổng diện tích vùng nguyên liệu tối thiểu và tổng diện tích vùng nguyên liệu các vụ sản xuất trong năm phải đảm bảo không thấp hơn mức tối thiểu.
Theo báo Hải Quan