2011 là năm khó khăn và đấy biến động đối với
nền kinh tế toàn cầu. Thậm chí, những nhận định kém khả quan đã lo ngại một cuộc
khủng hoảng mới sẽ xảy ra. Diễn đàn kinh tế Việt Nam điểm lại những vấn đề nổi
bật của kinh tế thế giới trong năm qua.
1. Kinh tế thế giới và nguy cơ suy thoái kép
Hơn 2 năm phục hồi sau khủng hoảng tài chính
toàn cầu, nền kinh tế thế giới vẫn chưa mang lại cảm giác an toàn cho đa số người
dân ở các quốc gia phát triển. Những chỉ số đánh giá niềm tin của người tiêu
dùng và các nhà đầu tư cũng liên tục trồi sụt trong thời kỳ hồi phục đầu tiên
sau khủng hoảng.
Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới giai đoạn
2008 - 2009 được xem là tác động có mức độ tiêu cực nhất kể từ sau Đại khủng hoảng
giai đoạn 1929-1932 của nước Mỹ. Chỉ số
Dow Jones cũng đã sụt 53% giá trị. Thêm vào đó là cuộc khủng hoảng nợ ở
châu Âu và nguy cơ tiềm tàng từ Trung Quốc. Tới thời điểm hiện tại, mặc dù nguy
cơ về một cuộc khủng hoảng mới đã tạm qua đi nhưng không vì thế mà bức tranh
kinh tế thế giới tỏ ra sáng sủa hơn
2. Nợ công châu Âu mối nguy chưa giải tỏa
Cuộc khủng hoảng nợ công bùng nổ vào cuối năm
2009 tại Hy Lạp đã lan sang các nước khác trong khu vực đồng tiền chung châu Âu
và kéo dài cho đến tận bây giờ. Sau Hy Lạp và Ireland, các nước Tây Ban Nha, Bỉ,
Bồ Đào Nha, và Ý cũng đang nằm trong nguy cơ vỡ nợ.
Nhiều quốc gia trong khu vực đã phải áp dụng
những chính sách thắt lưng buộc bụng khiến người dân bất bình. Hiện tại, trong
khi lãnh đạo các nước thuộc liên minh châu Âu vẫn chưa tìm ra được một biện
pháp triệt để, từng thông tin từ châu Âu đều có tác động mạnh tới thị trường thế
giới. Nguy cơ tan rã của khu vực đồng euro hiện đang hiển hiện hơn lúc nào hết.
3. Kinh tế Mỹ vẫn ì ạch
Dù khủng hoảng kinh tế đã trôi qua, nền kinh
tế Mỹ vẫn không thể phục hồi mà trái lại, đang ngày càng suy yếu nghiêm trọng.
Ngày 5/8, S&P hạ mức tín nhiệm trái phiếu
dài hạn của chính phủ Mỹ một bậc, từ AAA xuống còn AA+. Những lý do mà S&Pdẫn
giải cho việc hạ điểm này là thâm hụt ngân sách khổng lồ và gánh nặng nợ nần
gia tăng của Washington. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, nền kinh tế lớn nhất
thế giới không giữ được hạng mức tín nhiệm cao nhất này.
Theo S&P, việc đánh tụt hạng phản ánh
quan điểm rằng kế hoạch mà chính phủ Mỹ đưa ra để ổn định các khoản nợ trung hạn
không mang lại hiệu quả. Quyết định hạ cấp diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Mỹ
đang hết sức khó khăn, thâm hụt ngân sách cùng tỉ lệ thất nghiệp ở mức cao kỷ lục,
cùng những tranh cãi chính trị gay gắt trong nội bộ Nhà trắng.
Mặc dù trong quý 4 nền kinh tế Mỹ đã có những
dấu hiệu hồi phục, dự báo năm 2012 vẫn sẽ là một năm khó khăn đối với nền kinh
tế lớn nhất thế giới, khi tăng trưởng vẫn ở mức thấp và do tác động của các nền
kinh tế lớn khác trên thế giới.
4. Kinh tế Trung Quốc triển vọng xấu
Chỉ số PMI của Trung Quốc đã giảm trong tháng
11. Các tổ chức lớn như Goldman Sachs cũng đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế của
quốc gia đông dân nhất thế giới. Các chuyên gia nhận định, nhiều khả năng xảy
ra sau năm 2013, khi Trung Quốc không thể duy trì việc tăng đầu tư cố định.
Ngày 5/12, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc
(PBoC) tuyên bố hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với các ngân hàng lần đầu tiên sau
3 năm. Việc nới lỏng chính sách này đánh dấu một sự thay đổi sau hai năm liên tục
tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc và một năm tăng lãi suất.
Tuy nhiên, với triển vọng kinh tế toàn cầu vẫn
đang xấu đi trong khi nguy cơ lạm phát trong nước vẫn cao, các nhà hoạch định
chính sách của Trung Quốc đang phải đối mặt với khó khăn rất lớn của việc kích
thích tăng trưởng và kiểm soát lạm phát.
5. Động đất, sóng thần ở Nhật Bản gây thiệt hại
nặng nề
Trận động đất 9,0 độ richter ngày 11/3 gây ra
động đất và sóng thần dọc bở biển Thái Bình Dương của Nhật Bản đã ảnh hưởng nặng
nề tới nền kinh tế thứ ba thế giới. Hàng chục nghìn người chết, nhà cửa, đường
sắt, đường bộ bị phá hủy nặng nề. Nghiêm trọng hơn, động đất sóng thần còn phá
hủy nhà máy điện hạt nhân Fukushima khiến Nhật Bản rơi vào cuộc khủng hoảng hạt
nhân trầm trọng. Ước tính thiệt hại do động đất sóng thần gây ra là 309 tỉ USD.
Động đất tại Nhật Bản và khủng hoảng hạt nhân
đã tăng áp lực lên nền kinh tế toàn cầu vốn đang hồi phục mong manh, thắt chặt
nguồn cung của nhiều loại hàng hóa từ con chip máy tính đến phụ tùng ô tô và
tăng nỗi lo về lãi suất cao hơn.
Mặc dù vậy, theo thông báo của Chính phủ Nhật
Bản, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong
quý 3 đã tăng 6%, qua đó đánh dấu sự phục hồi nhanh chóng của quốc gia này sau
thảm họa.
6. Giá lương thực tăng cao
Theo tổ chức Lương thực và nông nghiệp Liên
Hiệp Quốc (FAO), chỉ số giá lương thực đã tăng lên mức cao kỷ lục kể từ khi FAO
bắt đầu theo dõi từ năm 1990, đồng thời vượt mức của năm 2008 - thời điểm bạo
loạn bùng phát tại nhiều nơi trên thế giới do giá lương thực tăng cao.
Sản lượng lương thực giảm sút do thời tiết xấu
cùng lệnh cấm xuất khẩu tại một số nước sản xuất lương thực chính là những
nguyên nhân chủ yếu tạo áp lực tăng giá toàn cầu kể từ năm 2010, khiến giá của
lúa mì, ngô, đường, dầu ăn, sản phẩm sữa và thịt bị đẩy cao.
Giá gạo nhiều khả năng sẽ tiếp tục xu hướng
tăng do ảnh hưởng của hiện tượng thời tiết La Nina vẫn tiếp diễn, buộc người
tiêu dùng phải tìm kiếm những sản phẩm thay thế ít tốn kém hơn nhưng cũng ít
dinh dưỡng hơn.
Giá cả lương thực phi mã sẽ là rủi ro lớn với
các quốc gia đang phát triển hiện dẫn đầu tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Vấn đề nhạy cảm này cũng sẽ khiến công cuộc
kiềm chế đà lạm phát tại những nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc, Ấn Độ, Mỹ
La-tinh... thêm khó khăn; đồng thời nhen nhóm những bất ổn xã hội và đe dọa đến
thành quả của cuộc chiến chống đói nghèo mà nhân loại đang theo đuổi
7. Phong trào Chiếm phố Wall lan tỏa mạnh
Khởi nguồn chỉ với một nhóm nhỏ tại Zucotti
Park, New York ngày 17/9/2011, phong trào đánh chiếm phố Wall đã bùng nổ mạnh mẽ
tại nhiều thành phố lớn của Mỹ rồi lan ra toàn thế giới. Với khẩu hiệu
"Chúng tôi là 99%", phong trào đã thể hiện sự tức giận của người dân
Mỹ trước sự bất ổn của nền kinh tế cũng như sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội.
Cuộc biểu tình đã tố cáo các ông trùm tài
chính phố Wall đang làm giàu bằng những trò lươn lẹo tài chính, và chính là
nguyên nhân đẩy đất nước đi vào khủng hoảng, khiến hàng triệu người thất nghiệp.
Thế nhưng những kẻ này lại hoàn toàn không bị ảnh hưởng gì, khi mà các ngân
hàng được cứu trợ bởi tiền thuế của nhân dân, thêm vào đó là sự thao túng các chính trị gia nhằm ban hành
những đạo luật có lợi nhất cho mình.
8. Vàng thế giới liên tục lập kỷ lục mới
Từ cuối năm 2010 giá vàng thế giới đã đua
nhau phá hết kỷ lục này tới kỷ lục khác. Sang đến năm 2011, giá vàng thế giới lại
tiếp tục tăng mạnh và xác lập mức đỉnh cao nhất mọi thời đại: 1923 USD/oz trong
tháng 9.
Giá vàng đã có năm thứ 10 tăng liên tiếp. Với
những biến động khôn lường của nền kinh tế thế giới, vàng hiện đang mất dần vai
trò tài sản trú ẩn an toàn mà quay sang di chuyển cùng chiều với các loại tài sản
rủi ro. Theo giới phân tích, sang năm 2012, giá vàng vẫn sẽ tiếp tục tăng và có
thể vượt mốc 2000 USD/oz.
9. Nhóm BRICS thể hiện vị thế
Các nước BRICS, bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ,
Trung Quốc, Nam Phi, hiện "sở hữu" 42% dân số toàn cầu và 30% lãnh thổ
thế giới. Vào thời điểm hiện nay, khi các quốc gia phát triển hiện đang vấp phải
những trở ngại bởi khủng hoảng và mất dần vị thế của mình, các nước BRICS lại
phát triển ngày một mau hơn và đang đóng góp đáng kể vào giá trị kinh tế toàn cầu.
Dự kiến tới năm 2015, GDP của khối này sẽ
đóng góp 22% tổng giá trị GDP toàn cầu. Với sự phát triển kinh tế như vậy,
BRICS sẽ đóng một vai trò lớn hơn trên trường quốc tế. giáo sư Yue Fubin đã nhận
định trên BBC News rằng nhóm các nước BRICS có thể trở thành một thế lực mới
chi phối nền kinh tế toàn cầu trong tương lai không xa.
10. Châu Á mạnh mẽ hơn
Trái ngược lại với thế giới phát triển, màu hồng
đang phủ rộng trên khắp các nền kinh tế mới nổi ở Châu Á. Xuất khẩu tiếp tục được
đẩy mạnh, nhu cầu tiêu dùng nội địa tăng nhanh, và ở một số khu vực là sự gia
tăng nhanh chóng trong tăng trưởng tín dụng, là những động lực chính giúp các
nước Châu Á tiếp tục đi nhanh hơn các khu vực khác trong quá trình hồi phục
kinh tế.
Tuy vậy, mặt trái của sự tăng trưởng kinh tế
nhanh chóng ở khu vực này là việc nền kinh tế phát triển quá nóng, thể hiện ở
việc lạm phát đang trở thành mối lo lớn nhất cho chính quyền ở các nước Châu Á.
Thêm vào đó, vấn đề mất cân bằng cán cân thanh toán vẫn chưa được giải quyết một
cách rốt ráo, khiến cho các quốc gia này sẽ có thể phải gặp những rủi ro kinh tế
lớn hơn trong trung và dài hạn.
Theo BSC
Đăng nhập
