Quyết định số 6139/QĐ-BCT phê duyệt Quy hoạch thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ vừa được Bộ Công Thương ban hành đang được nhiều doanh nghiệp trong nước hết sức quan tâm. Sau những biện pháp để quản lý, điều hành xuất khẩu gạo chưa đạt hiệu quả như mong đợi, Quy hoạch mới ban hành được xem là biện pháp tháo gỡ khó khăn, đảm bảo sự ổn định, bền vững cho hoạt động sản xuất, kinh doanh xuất khẩu gạo Việt Nam.
Cụ thể́, Quy hoạch xác định từ nay đến năm 2015 sẽ kiện toàn, ổn định số lượng tối đa 150 đầu mối thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo; gắn địa bàn hoạt động với các vùng sản xuất lúa hàng hóa lớn; từng bước củng cố, phát triển năng lực sản xuất, kinh doanh của đội ngũ thương nhân.
Quy hoạch đề ra 3 tiêu chí để được cấp Giấy chứng nhận, theo đó, kho chứa, cơ sở xay, xát thóc, gạo để đáp ứng điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo phải nằm trên địa bàn các địa phương trong quy hoạch và ưu tiên thương nhân có vùng nguyên liệu hoặc thực hiện hợp tác, đặt hàng, liên kết với hộ nông dân trồng lúa. Đồng thời, các tiêu chí, điều kiện để được duy trì Giấy chứng nhận, bao gồm thành tích xuất khẩu và vùng nguyên liệu, hợp tác, liên kết, đặt hàng với người sản xuất lúa cũng được quy định cụ thể trong quy hoạch này.
Ngoài ra, Quy hoạch cũng đề phân công các công việc mà các Bộ, ngành, địa phương liên quan, Hiệp hội Lương thực Việt Nam, các thương nhân xuất khẩu gạo cần triển khai để thực hiện Quy hoạch.
Trước đó, Nghị định 109/2010/NĐ-CP cũng đã đề ra những tiêu chí cho các thương nhân, đầu mối kinh doanh xuất khẩu gạo như: số lượng tối đa 100 đầu mối; trong hai năm liên tiếp phải xuất khẩu 20.000 tấn, mỗi năm xuất tối thiểu 10.000 tấn mới đủ điều kiện. Khi so sánh với Quy hoạch mới, các tiêu chí đã được nới lỏng để các doanh nghiệp "dễ thở" hơn. Trong năm đầu có thể thương nhân xuất không đạt 10.000 tấn, nhưng tổng lượng gạo xuất khẩu hai năm 20.000 tấn vẫn đạt yêu cầu, ổn định số lượng thương nhân để bảo đảm tối đa 150 đầu mối thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo, thay cho 100 đầu mối như quy định cũ.
Quy hoạch mới chặt chẽ hơn ở chỗ, thương nhân phải có vùng nguyên liệu hoặc thực hiện hợp tác, đặt hàng, liên kết với hộ nông dân trồng lúa. Để được ưu tiên, thương nhân phải được lãnh đạo UBND tỉnh xác nhận bằng văn bản về việc có vùng nguyên liệu hoặc hợp tác liên kết, đặt hàng với hộ nông dân trồng lúa. Theo chỉ đạo của Chính phủ, tiêu chí ưu tiên xem xét thương nhân xuất khẩu gạo là phải có lộ trình xây dựng vùng nguyên liệu, đây là yếu tố bảo đảm sự phát triển bền vững, phù hợp với yêu cầu thực tế.
Về quy trình cấp Giấy chứng nhận, Bộ Công Thương đã có công văn gửi các Sở Công Thương đề nghị kiểm tra và xác nhận cho thương nhân theo quy định của Thông tư 12 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về kho chứa thóc và cơ sở xay, xát thóc gạo, kể cả các thương nhân đã gửi hồ sơ về Bộ Công Thương trước đó. Trên cơ sở tổng hợp hồ sơ, Bộ Công Thương sẽ xem xét, phân loại và cấp Giấy chứng nhận theo các tiêu chí trong Quy hoạch. Nếu lượng hồ sơ hợp lệ vượt quá số chỉ tiêu thì thực hiện cấp theo các tiêu chí ưu tiên.
Mặc dù là nước xuất khẩu gạo hàng đầu trên thế giới, nhưng những năm gần đây, sản xuất, xuất khẩu gạo của Việt Nam vẫn đang đối mặt với những khó khăn, thách thức to lớn và đòi hỏi cần có những giải pháp phù hợp. Số liệu của Hiệp hội Lương thực VN cho biết, 8 tháng đầu năm, lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam đạt gần 4,7 triệu tấn, trị giá xuất khẩu, đạt khoảng 2 tỷ USD. So với cùng kỳ năm 2012 xuất khẩu gạo của Việt Nam giảm cả số lượng và trị giá.
Để bình ổn giá lúa gạo, Chính phủ đã chỉ đạo cho các doanh nghiệp thu mua tạm trữ cho nông dân, tuy nhiên, chương trình này vẫn chưa đạt hiệu quả như mong đợi. Thêm vào đó, chất lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam chưa được đánh giá cao trên thị trường, chưa xây dựng được thương hiệu gạo, giá gạo xuất khẩu không ổn định.. Nhiều thương nhân xuất khẩu gạo không thực sự định hướng đầu tư lâu dài cho hoạt động kinh doanh xuất khẩu, thiếu chiến lược kinh doanh và mở rộng thị trường, chưa gắn kết được khâu sản xuất với chế biến xuất khẩu.
Theo Vietnam Business Forum
Đăng nhập
