Theo số liệu từ Bộ Công Thương, trong quý I/2013, Việt Nam tiếp tục xuất siêu 482 triệu USD. Tuy nhiên, dường như bên cạnh niềm vui về nền sản xuất dần đi vào ổn định thì nỗi lo về việc xuất siêu hàng thô (tài nguyên, nông sản...) cùng với sự góp mặt của các doanh nghiệp FDI khiến thành quả xuất siêu không còn trọn vẹn.
Xuất siêu: Phải từ năng lực cạnh tranh
|
Nhìn lại năm 2012, lần đầu tiên trong lịch sử 20 năm qua, Việt Nam mới lại xuất siêu với thặng dư thương mại đạt 780 triệu USD. Xét về cơ cấu nhóm hàng, kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng công nghiệp nặng và khoáng sản tăng mạnh nhất, 49,9% (so với năm 2011). Nhóm hàng công nghiệp nhẹ và tiểu thủ công nghiệp ước tính 34,1%. Nhóm hàng nông lâm sản chiếm 15,4% (tăng 18%). Thủy sản chiếm 5,4% (tăng 0,7%) với nhiều mặt hàng đạt kim ngạch tăng cao so với năm 2012. |
Ông Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, xuất siêu trước mắt là một hiện tượng đáng mừng, tuy nhiên nguyên nhân được cho là do giảm nhập, sản xuất và tiêu dùng trong nước giảm nên việc nhập khẩu nguyên liệu, thiết bị sản xuất không bằng những năm trước; không phải do năng lực cạnh tranh và năng suất của nền kinh tế được cải thiện. Thế nên, xét về lâu dài thì xuất siêu hiện nay bị đánh giá là thiếu tính bền vững.
Phân tích cơ cấu ngành hàng xuất khẩu năm vừa qua cũng có thể thấy rõ sự chưa bền vững này. Nếu nhìn lại các khu vực xuất nhập khẩu trong năm qua, tăng trưởng xuất khẩu cao chủ yếu đạt được ở khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) khi xuất khẩu đạt 64,05 tỷ USD trong tổng số 124 tỷ USD, tăng 33,8% với các mặt hàng như: điện tử, máy tính và linh kiện; điện thoại các loại và linh kiện; hàng dệt may, giày dép...
Các mặt hàng trên đều là nhóm hàng có tỷ trọng gia công cao, nghĩa là hiệu quả và lượng ngoại tệ thực thu thấp. Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu của khối doanh nghiệp trong nước đạt 42,3 tỷ USD, chỉ tăng 1,3% so với năm 2011.
Bên cạnh đó, năm 2012 được đánh giá là năm thành công trong xuất khẩu nông sản. Xuất khẩu gạo, cà phê... đều tăng, tuy nhiên chỉ "tăng về lượng", còn về giá vẫn giảm so với năm trước. Việc xuất khẩu một lượng lớn nông sản, bất chấp giá thấp (điển hình là gạo) đã mang về một lượng ngoại tệ đáng kể cho Việt Nam.
Tuy nhiên vấn đề "chảy máu nông sản" trước tình hình xuất siêu lại là một câu hỏi lớn đáng được quan tâm giải quyết trong thời gian tới, vì nông sản được xem là mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng nhiều đến các yếu tố an ninh lương thực, ổn định xã hội.
Tóm lại, Việt Nam xuất siêu, một phần nhờ xuất khẩu tăng cao, tuy nhiên, việc nhập khẩu nguyên, nhiên liệu, và thiết bị tăng cao làm cho mối lo ngại sự phụ thuộc vào nhập khẩu đối với những mặt hàng này ngày càng lớn hơn.
Đặc biệt, xuất khẩu hàng loạt các mặt hàng thô (khoáng sản) và nông sản khiến Chính phủ phải suy nghĩ về vấn đề cốt yếu của "xuất siêu" và tính bền vững của vấn đề này.
Xuất khẩu 2013: Phải tăng giá trị thặng dư
Bộ Công Thương dự báo xuất khẩu dự kiến năm 2013 sẽ đạt khoảng 126 tỷ USD, tăng 10% so với năm 2012, trong khi kim ngạch nhập khẩu đạt 136 tỷ USD, dự báo tăng 19%. Như vậy, nếu tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2013 đúng như dự kiến thì cán cân thương mại nước ta sẽ trở về với nhập siêu 8%, so với xuất siêu 780 triệu USD năm 2012.
Theo ông Nguyễn Cẩm Tú, thứ Trưởng Bộ Công Thương, sở dĩ xuất siêu nước ta không bền vững là do còn nhiều hạn chế như quy mô xuất khẩu còn nhỏ, xuất khẩu và nhập khẩu của khối doanh nghiệp FDI tăng mạnh hơn nhiều so với các doanh nghiệp trong nước, tỷ lệ lớn nhập khẩu các nguyên nhiên liệu và thiết bị... ngoài ra, cơ sở hạ tầng, những thủ tục hành chính rườm rà cũng là một trong những yếu tố hạn chế đối với tăng trưởng xuất khẩu.
Trong năm 2013, những khó khăn này chưa có dấu hiệu được tháo gỡ, thế nên "trở lại nhập siêu" cũng là một điều dễ hiểu.
Cùng với đó, nhận định của một số nhà chuyên môn, năm 2013 nền kinh tế thế giới sẽ tiếp tục khó khăn, diễn biến phức tạp và khả năng tăng trưởng không cao hơn nhiều so với năm 2012. Chính vì vậy, tình hình xuất khẩu của các doanh nghiệp sẽ gặp không ít khó khăn do ở một số thị trường, nhu cầu nhập khẩu vẫn chưa thể phục hồi.
Hơn nữa, như đã để cập, phần lớn nguyên vật liệu sản xuất của nhiều mặt hàng xuất khẩu vẫn lệ thuộc vào nhập khẩu, cho nên chi phí sản xuất của Việt Nam cao hơn nhiều so với các nước khác, điều này đã giảm sức cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu trong khu vực và trên thế giới.
Không những thế, một số mặt hàng cũng vấp phải các rào cản thương mại, rào cản kỹ thuật ở các thị trường nhập khẩu. Gần nhất là vụ kiện yêu cầu áp thuế chống trợ cấp đối với "mặt hàng tôm nước ấm đông lạnh" nhập khẩu từ 7 quốc gia, trong đó có Việt Nam của Liên minh tôm vùng vịnh Hoa Kỳ.
Hay sắp tới, Việt nam sẽ đối diện với nhiều nguy cơ bị kiện chống bán phá giá từ Mỹ với mặt hàng giấy và gỗ nội thất; hạt điều tại Ấn Độ và tôn mạ phủ màu tại Thái Lan, Malaysia...
Như vậy, năm 2013, không nên chú trọng quá vào việc "xuất siêu" hay "nhập siêu", mà trên hết cần xây dựng và phát triển năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Bên cạnh đó, việc xuất khẩu các sản phẩm thiên về thế mạnh như lúa gạo, cà phê, thủy sản... nhất thiết phải được tiếp cận bằng chiến lược hiệu quả nhằm mang về thặng dư cao cho người sản xuất và nền kinh tế quốc gia.
Theo Báo Doanh nhân Sài gòn Điện tử
Đăng nhập
.jpg)
